Sağlık hizmetlerinin genetik kodları
Ülkemizde kamu, özel, üniversite olmak üzere 1.500’ün üzerinde hastanede sağlık hizmeti veriliyor. Sadece 2013 yılında hastanede yatarak geçirilen gün sayısı toplam 30,1 milyon gün olarak hesaplanıyor (Sağlık İstatistikleri Yıllığı). Dünya Sağlık Örgütü 2008 verilerine göre tüm dünyada yılda ortalama 234 milyon cerrahi müdahale gerçekleşiyor ve bu rakam her geçen gün artıyor. Çok çeşitli sağlık hizmetleri, günlük hayatımızda bu denli yer aldıkça, hizmet sunumunun gelişen teknolojiler ve farklılaşan beklentilere uyum sağlaması bir o kadar önem kazanıyor, sağlık hizmet kalitesinin iyileştirilmesi çabaları daha da kritik hale geliyor.
Sağlık hizmet sunumunda karşılaşılan birçok zorluk, özellikle çalışanlarda motivasyon düşüklüğü, iş tatminsizliği, hasta memnuniyetinde düşüşler ya da hasta güvenliği zaafları gibi farklı birçok sıkıntıyı da beraberinde getiriyor. Örneğin Health Grades 2011 raporuna göre sadece ABD’de sağlık kurumlarında 3 yılda (2007-2009) hasta güvenliğini tehdit eden toplam 708.402 önlenebilir tıbbi hata gerçekleşiyor.
Katıldığım toplantılarda ya da akademik çalışmalarda, sağlık hizmetlerinde sürekli iyileştirmenin önünde sıralanan engeller, genellikle ‘sağlık hizmetlerinin doğası ve diğer hizmetlerden çok farklı olması’ ekseninde şekilleniyor. Dolayısıyla sağlık hizmetlerinin karmaşık yapısını, bir nevi genetiğini anlamadan, sorunlara sistematik çözümler üretmek de pek kolay olmuyor
Sağlık hizmetlerini bu kadar farklılaştıran özellikler neler?
Sağlık hizmet sunumunda kalitenin iyileştirilmesi çabalarına bir katkı sağlayabilmek adına kaleme aldığım yeni kitabımda bu sorunların sistematik olarak tartışılabilmesi için sağlık hizmetlerinin özelliklerine de kitapta bir bölüm ayırdım. Sağlık hizmetlerinin bu özelliklerini, bir diğer ifade ile hizmetin genetik yapısını ne kadar iyi anlarsak, aslında hizmetin bu özelliklerinden kaynaklanan sorunları da bir o kadar rahat çözebilir, hizmetleri iyileştirebiliriz. Sağlık hizmetinin öne çıkan bu özelliklerini kısaca özetlersek;
Acil ve çoğu zaman ertelenemez
Sağlık hizmetlerinde talep; zevk ve tercihten ziyade, ihtiyaçtan doğuyor. Dolayısıyla sağlık hizmetleri ertelenemiyor.
Karmaşık ve değişken
Sunulan hizmetlerin sayısı arttıkça, karmaşıklık derecesi de artıyor.
Farklı meslek grupları bir arada
Birbirinden çok farklı tıbbi hizmetler, otelcilik hizmetleri, teknik hizmetler, otomasyon, eğitim, araştırma gibi birçok faaliyet sınırlı mekânda bir arada bulunuyor.
Çıktıları tanımlamak ve ölçmek zor
Her hastaya uygulanan sağlık hizmetinin bileşiklik göstermesi, hizmetin tanımlanmasını ve çıktıların standardizasyonunu zorlaştırıyor.
Uzmanlaşma seviyesi yüksek
Yeni hastalıkların ortaya çıkması, tedavideki değişiklikler, bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler, sağlık hizmetlerinde uzmanlaşma derecesini her geçen arttırıyor.
Kar öncelikli değil
Diğer tüm sektörlerden farklı olarak sağlık hizmetlerinde öncelikli ve birincil amaç kar elde etmek olmuyor.
Hizmetler değişken
Hekimin iş talebi, aynı hastalık için, başvuran hastadan hastaya değişebiliyor. Aynı hasta ve hastalık için farklı hekimlerin iş talepleri de değişkenlik gösterebiliyor.
Seçenekler kısıtlı
Sağlık hizmeti alanların seçenekleri, teknoloji zaman ve bu hizmeti sunan otoritenin (hekim vb.) kararları ile sınırlanabiliyor.
Tolerans düşük
Konu insan sağlığı olunca, sunulan hizmetlerde ve yapılan işlemlerde yanlışlık ve belirsizliklere karşı tolerans düşük oluyor.
Bilgi asimetrisi var
Sağlık hizmeti alanlar, ne kadar bilgilendirilseler de alacakları hizmetlerin teknik detayları hakkında yeterli bilgi düzeyine sahip değiller.
İşlevsel bağımlılık yüksek
Sağlık kurumuna başvuran hastaya, çok sayıda kişi ve birim aynı anda hizmet veriyor. Bu hizmetlerin tamamı birbirinden etkileniyor. Örneğin laboratuvar test sonuçlarının niteliği, hekimin tedavi kararını etkiliyor.
Kaynaklar:
- Health Grades Patient Safety-2011
- Sağlık İstatistikleri Yıllığı- 2013
- Beklenen-Gerçekleşen-Algılanan Hizmet Kalitesi ve Sağlık Hizmetlerinde Çok Boyutlu Kalite – Detay Yayıncılık-2015
<script async src="https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-5953880490115698"
crossorigin="anonymous"></script>
<!-- 728x90 -->
<ins class="adsbygoogle"
style="display:inline-block;width:728px;height:90px"
data-ad-client="ca-pub-5953880490115698"
data-ad-slot="8492928456"></ins>
<script>
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>